Բռնություն, խոշտանգում, գլխատում․ ադրբեջանական բանակի «մասնագիտական հմտությունները»

Քաղաքակիրթ աշխարհում պետությունները միմյանց հետ պատերազմելիս ձգտում են հավատարիմ մնալ գրված ու չգրված բարոյական որոշակի օրենքների։ Սակայն, երբ գործող իշխանությունների արտաքին ու ներքին քաղաքական նկրտումներն իրագործելու միակ հենարանը դառնում է բանակը, իշխանությունների կամարտահայտիչ զինված ուժերը գործիք են դառնում էթնիկ այլ հանրույթների նկատմամբ հաշվեհարդար տեսնելու համար՝ անգամ խաղաղ պայմաններում։

Հունիսի 26-ը՝ որպես «Զինված ուժերի զինծառայողների մասնագիտական տոն» նշող ադրբեջանական բանակի զինվորները մշտապես աչքի են ընկել հայ խաղաղ բնակիչների նկատմամբ իրագործած վայրագություններով, գրում է «Գեղարդ» հիմնադրամը։

Վերջին տասնամյակներում ադրբեջանական բանակի զինծառայողների կողմից հայ քաղաքացիական անձանց հանդեպ իրականացված բռնությունները պայմանականորեն կարելի է դասակարգել հետևյալ կերպ․

«Խաղաղ» պայմաններում գերեվարված քաղաքացիական անձանց նկատմամբ սպանություններ կամ բռնություններ
2016 թվականի Ապրիլյան քառօրյա պատերազմի ժամանակ արձանագրված դեպքեր
2020-2023 թվականներին 44-օրյա պատերազմի և դրան հաջորդող ժամանակահատվածում արձանագրված դեպքեր։

Այս դասակարգումը թույլ է տալիս համակարգել և ուսումնասիրել տարբեր ժամանակահատվածներում տեղի ունեցած բռնությունների դեպքերն՝ ըստ իրավիճակային և ժամանակագրական հատկանիշների:

«Խաղաղ» պայմաններում գերեվարված քաղաքացիական անձանց նկատմամբ սպանություններ կամ բռնություններ

Ադրբեջանական բանակի զինծառայողները բազմիցս աչքի են ընկել պատահմամբ միջպետական սահմանը հատած անձանց նկատմամբ կիրառած բռնություններով։

Այսպես՝ 2010 թվականին 20-ամյա քաղաքացիական անձ Մանվել Սարիբեկյանը, Հայաստանի սահմանամերձ Տավուշի մարզում մառախուղի պայմաններում մոլորվելով, հայտնվել է ադրբեջանական կողմում և ձերբակալվել ադրբեջանական զինվորական ոստիկանության կողմից։ Կարճ ժամանակ անց՝ Մ․ Սարիբեկյանն սպանվել է ադրբեջանական բանտում։ Ադրբեջանական իշխանությունները նրա մահը ներկայացրել են որպես ինքնասպանություն։

2014 թվականի հուլիսին Լեռնային Ղարաբաղի պետական սահմանը հատած դիվերսանտների կողմից առևանգվել ու սպանվել է Քարվաճառի 17-ամյա բնակիչ Սմբատ Ցականյանը։ Վերջինիս դին հայտնաբերվել է անտառապատ տարածքում՝ հրազենային բազմաթիվ վնասվածքներով։

Մեկ այլ դեպքում՝ 77-ամյա Մամիկոն Խոջոյանը, որը 2014 թվականին՝ բերքահավաքի ժամանակ, մոլորվելով հատել էր հայ-ադրբեջանական սահմանը, նույնպես ձերբակալվել է Ադրբեջանի զինվորականների կողմից։ 35 օր կալանքի տակ մնալուց հետո նա վերադարձվել է Հայաստան՝ խոշտանգումների բազմաթիվ հետքերով, այդ թվում՝ գլխի, ականջների վնասվածքներով, ձեռքերի, կողերի բազմաթիվ կոտրվածքներով։

Չինարի գյուղի բնակիչ Կարեն Պետրոսյանը գերի է ընկել 2014 թվականի օգոստոսի 7-ին։ Ադրբեջանական գերության մեջ հայ երիտասարդն ընդամենը 24 ժամ է ողջ մնացել։ Ըստ ադրբեջանական կողմի՝ Պետրոսյանի մահվան պատճառ է դարձել սրտային սուր անբավարարությունը, մինչդեռ Կարեն Պետրոսյանը, բժշկական փաստաթղթերի համաձայն, առողջական խնդիրներ, առավել ևս՝ սիրտ-անոթային հիվանդություններ չի ունեցել և փաստացի առողջ է եղել։

2016 թվականի Քառօրյա պատերազմի ժամանակ արձանագրված դեպքեր

Քաղաքացիական անձանց հանդեպ բռնություններ դրսևորվել են 2016 թվականի Ապրիլյան քառօրյա պատերազմի ժամանակ։ Ապրիլի 2-ին ադրբեջանական հատուկ նշանակության ուժերը Լեռնային Ղարաբաղի Թալիշ գյուղում Խալափյանների ընտանիքի տարեց անդամներին իրենց տան մեջ խոշտանգումների են ենթարկել, գնդակահարել, այնուհետ՝ խեղել նրանց դիակները։

Շարունակությունը՝ սկզբնաղյուրում.